December… de lange traditie van Sinterklaas in Europa
Hoor wie klopt daar kind’ren… Hoor wie klopt daar zachtjes tegen ‘t raam…
In beeld de lange traditie van Sinterklaas en andere midwinter gebruiken in Nederland en Europa.
Tijdens de donkerste dagen van het jaar duiken de goedheiligman en zijn collega's van oudsher op in allerlei vormen en gedaanten.
Op de Grote Markt in Sint Niklaas loopt een Sinterklaas van 3 á 4 meter groot. Belgium, ca. 1959.
A large size Saint Nicholas doll on the Grote Markt in Sint Niklaas. Belgium, ca. 1959.
Zelfs politieagenten worden onderworpen aan de 'bedreigingen' van de zogeheten Perchtentänzer (dansende demonen of duivels) die het Beierse platteland afschuimen, zoals hier in Kirchseeon in Beieren, West-Duitsland, 26 november 1960.
Sinterklaas en Zwarte Piet lopen over de daken van de huizen, Nederland, december 1925.
Saint Nicholas and his helper Black Piet on a roof. The Netherlands, 1925.
Sinterklaas op de schimmel en daarnaast een Piet. Een hele rij kinderen en hun ouders staan bij de Beurs van Berlage naar de Sint te kijken. Amsterdam, 1954. Saint Nicholas on his horse and next to him a Peter. A whole line of kids and their parents are at the Beurs van Berlage looking at the Saint. Amsterdam, 1954.
Sint Nicolaas arriveert in een Brabants dorp. Sint en Pieterbaas zijn nog niet geïnstitutionaliseerd: onder zijn lichte mantel en tabberd draagt Sint een rijbroek en ook Sint heeft, net als elke man in die tijd, een zakhorloge in zijn vestzak. Mogelijk draagt Sint een masker (of hij is geschminkt). Piet, met een roede in zijn hand, kan nog rustig een sigaartje of sigaret roken. Zijn Spaanse hofkleding heeft hij thuisgelaten: een lange winterjas en hoge hoed staan net zo goed. Hij lijkt daardoor op een schoorsteenveger en wordt in de contreien waar de foto is genomen ook wel Jacques Jour (of Sjaaksjoer, Sjaak Sjoer) genoemd. Het paard van Sinterklaas draagt twee manden waarin cadeautjes of snoep kunnen zitten [en stoute kinderen in meegenomen kunnen worden].
In de periode rond Oud en Nieuwjaar verkleden kinderen en volwassenen zich in Appenzell/Zwitserland tot zgn. 'Klausen' . Ze trekken van huis naar huis om iedereen een Gelukkig Nieuwjaar te wensen. Hun fraaie kleding en is behangen met bellen en schellen om op deze manier zoveel mogelijk herrie te maken. Hoe harder het lawaai hoe meer geschenken en snoepgoed zij denken te ontvangen. 16 december 1932.
Een zwarte Sinterklaas en witte Pieten op het anti-Navo-congres in het RAI-congrescentrum in Amsterdam, Nederland, 21 november 1969. A black Saint Nicholas and white Peters at an anti- NATO-conference in Amsterdam. The Netherlands, 21 November 1969.
Bij hun bezoek aan Amsterdam zijn de Sint en Piet reeds verplicht een schuilkelder op te zoeken, december 1940-1945. During their visit to Amsterdam Saint Nicholas and Black Peter are forced to look for an air raid shelter. December 1940-1945.
Een spiegel voor de verdwijning van het 'boze oog'. In de berggebieden rond Salzburg/Oostenrijk is een eeuwenoud
gebruik in ere. Rond de jaarwisseling steekt men zich in de nationale klederdracht. De boeren dragen een reusachtig hoofddeksel waarin zich een spiegel bevindt om de boze geesten uit te bannen. Na het feest wordt er een kerkdienst gehouden. Salzburg 18 december 1934.
De Sint en zwarte Piet lopen door een straat in Volendam met waslijnen boven hen. Een stoet kinderen in klederdracht loopt met hen mee, november 1938. Saint Nicholas and Black Peter in Volendam, Nederland, november 1938. All children are dressed in traditional costume.
Sinterklaas viering bij de grootouders. Drie kinderen pakken op Sinterklaas morgen de cadeautjes uit die Sint Nicolaas gebracht heeft. Nederland, 1923. Sinterklaas celebration at the grandparents’ house. On the morning of Sinterklaas, three children unpack the presents that Sint Nicolaas brought. The Netherlands, 1923.
Het feest van Sinterklaas in Duitsland, ca. 1932. Een man in een lange jas met mijter op en een baard van watten loopt voorop. Achter hem lopen figuren in witte gewaden met kartonnen mutsen op , waar figuren in zijn uitgeknipt.
The feast of Saint Nicholas in Germany. Ca. 1932.
Een zwarte Sinterklaas en een witte Piet, Nederland, 1967.
Foto is gebruikt voor de voorpagina van Panorama, december 1967 met als bijschrift: “Sinterklaas 1967: Nog altijd geen rassengelijkheid in Nederland”. Deze voorpagina is gemaakt in de periode dat het blad 'statements' als voorpagina gebruikte. A black Saint Nicholas and a white Peter. The Netherlands, 1967. This shot was used for the front page of the Dutch illustrated weekly Panorama, 9 December 1967, together with the text: "Saint Nicholas 1967: Still no racial equality (integration) in The Netherlands". Frontpages like this were made in a period that Panorama published 'statement' frontpages.
"Klaas komt" was een voorspelling van de aan provo geliëerde anti-rookmagiër Robert Jasper Grootveld. De kreet verscheen in Amsterdam op allerlei muren, zonder dat duidelijk werd wie daarachter zat. De voorspelling gaf het gevoel weer dat de tijden zouden veranderen. Grootveld, die volgens eigen zeggen vanaf zijn derde jaar in de ban was van Sinterklaas, doelde op de Goedheiligman en gebruikte de zin als metafoor voor de blijde spanning die de kinderen voelen als de deze weer in het land is. Amsterdam, 1977. Klaas Komt (the saint will come), graffiti on a wall in Amsterdam, written by activists of the Provo-movement. The Netherlands, 1977.
Sinterklaas tijd in Ameland. Vier personen, baanvegers genoemd, zijn gekleed in witte gewaden gekleed. Tot de klassieke uitrusting behoren een stok en een koehoorn. Het klaaglijke geluid van de koehoorn klinkt onophoudelijk door de stilte van de avond. ca. 1948
Traditie tijdens Sinterklaas op Ameland. De eerste avond is voor de hele jonge jongens. Ze zijn gekleed in allerlei soorten kledij, 4 december 1951. Saint Nicholas Tradition on Ameland, one of the Dutch Wadden Islands. The first night is for the very young boys. They are dressed in all kinds of clothing, December 4, 1951.
Zwitserland, omstreeks 1930-1955. Twee mannen verkleed als kerstman. Samichlaus of Klaus, rechts (met de lantaarn in de hand) en Schmutzli de 'reus' links, net als Zwarte Piet bij Sint Nicolaas in Nederland met roede in de hand; in het Frans Père Fouettard [afgeleid van gesel of roede).
Two men dressed as Samichlaus (Santa Claus), on the right, with lantern and Schmutzli (the 'giant' carrying a rod). Both have long beards. Switserland, about 1930-1955.
Vier kinderen in winterkleren hebben een Sinterklaas- en een Zwarte Piet masker opgezet en gaan tijdens de depressie de huizen langs om geld op te halen. Haarlem, 18 november 1931. Four children dressed as Saint Nicholas and Black Peter make their round to collect money during the depression. Haarlem, The Netherlands, 18 November 1931.
Een meisje verkleed als een jonge Sinterklaas met een zelfgemaakte mijter, een kleed als mantel en een wandelstok als staf. Nederland, 1909. A girl dressed up as Saint Nicholas posing for the photographer with a self-made mitre and a rug as robe. The walking stick serves as crosier. The Netherlands, 1909.
Het midwinterhoornblazen. Dit kan men het beste boven een open put doen. Het geluid van de hoorn draagt zo verder. 05 december 1941. The midwinter horn. This is best done over an open pit. The sound of the horn carries further like this. December 05, 1941.
Een kleine jongen kijkt naar boven in de schoorsteen of Sint Nicolaas al komt. Hij heeft een kan met water en een bos stro voor het paard neergezet. Nederlands, 1924. A small boy in pyjama's looks into the chimney to see whether the presents are coming. He has put straw and a jug with water ready for Saint Nicholas' horse. The Netherlands, 1924.
Sinterklaas is zojuist met een parachute geland nabij Amsterdam, 25 november 1931. Saint Nicholas arrives near Amsterdam with a parachute. The Netherlands, 1931.
Sint Nicolaas is geen onbekende in Wenen. Hij zit hier met mijter en staf omringd door de familie. Zijn knecht, Krampus genaamd, ziet er met zijn duivels-hoornen en zijn ketting vervaarlijk uit, maar tegenover brave kinderen heeft hij geen kwaad in de zin. December 1920.
Saint Nicholas visits a family in Vienna. He is accompanied by Krampus, a good natured figure with a devillish outlook. Austria, 1920.
Twee boerenmeisjes worden 'bedreigd' door zogeheten Perchtentänzer (dansende demonen of duivels) die het Beierse platteland afschuimen, zoals hier in Kirchseeon in Beieren, West-Duitsland, 26 november 1960. Deze boze natuurgeesten, die de duisternis van de komende winter vertegenwoordigen, duiken bij eenzame boerderijen op en vertrekken pas als ze een verversing hebben gekregen. Leden van een lokale klederdrachtgroep die fraaie maskers dragen hebben de eeuwenoude traditie nieuw leven ingeblazen.
Sinterklaas springt met zijn paard over de daken van Amsterdam, december 1916.
Santa Claus jumping with his horse over the Amsterdam roofs, December 1916.
Adventsgebruiken in het Berchtesgadenland in Duitsland. In de dagen voor Kerstmis verkleden meisjes zich met doeken en lappen tot zgn. 'Glöcklsingerinnen'. Ze trekken van boerderij naar boerderij om op deze manier wat kleine geschenkjes te bemachtigen. Duitsland, 24 december 1955.
Een boerenfamilie wordt 'bedreigd' door zogeheten Perchtentänzer (dansende demonen of duivels) die het Beierse platteland afschuimen, zoals hier in Kirchseeon in Beieren, West-Duitsland, 26 november 1960. Deze boze natuurgeesten, die de duisternis van de komende winter vertegenwoordigen, duiken bij eenzame boerderijen op en vertrekken pas als ze een verversing hebben gekregen.
In de periode rond Oud en Nieuwjaar verkleden kinderen en volwassenen zich in Appenzell/Zwitserland tot zgn. 'Klausen'. Ze trekken van huis naar huis om iedereen een Gelukkig Nieuwjaar te wensen. Hun fraaie kleding is behangen met bellen en schellen om op deze manier zoveel mogelijk herrie te maken. Hoe harder het lawaai hoe meer geschenken en snoepgoed zij denken te ontvangen. 16 december 1932.
![Vier kinderen met grote rieten mand vol sinterklaascadeautjes in de deuropening, Nederland [1958-1965]. Children holding a basket full of presents during the Feast of Saint Nicholas. The Netherlands, [1958-1963].](https://images.squarespace-cdn.com/content/v1/5bee8fca3c3a5340ee4d49f1/1595426722665-COLO5ML8TBAUIVH6P39P/SFA003005784.jpg)
Vier kinderen met grote rieten mand vol sinterklaascadeautjes in de deuropening, Nederland [1958-1965]. Children holding a basket full of presents during the Feast of Saint Nicholas. The Netherlands, [1958-1963].
Sinterklaas wordt ontvangen in een sportstadion vol met juichend publiek, waaronder veel kinderen. De Sint wordt begeleid door een escorte herauten met hellebaarden. Amsterdam, 1962. Children in a sporting stadium cheer Saint Nicholas. He is surrounded by heralds. The Netherlands, Amsterdam, 1962.
Vijf kinderen staan bij het kolenfornuis waarvoor twee reuzenklompen met stro voor het paard van de Sint klaar staan. Limburg, 1 december 1939.
Five children next to a furnace. In front of the furnace wooden clogs (two enormous ones) with straw for the horse of Saint Nicholas. Limburg, The Netherlands, 1 December 1939.
Sinterklaas, geëscorteerd door een heraut en 'middeleeuwse' soldaten met hellebaarden op het Damrak tijdens de intocht in Amsterdam. Datum onbekend. Entry of Saint Nicholas in Amsterdam. He is escorted by soldiers in middle age uniforms and helberds. Date unknown.
Optocht van de Sinterklaasfeesten van Utrechtse studenten. De studenten hebben pepernoten op straat gegooid en kinderen verdringen zich om ze op te rapen. Utrecht, 1933. Sinterklaas Parade of Utrecht students. The students have thrown pepernoten on the street and children are crowding to pick them up. Utrecht, 1933.